Thế nhưng, cho đến thời điểm hiện nay, các công trình, cơ sở tham gia bảo hiểm cháy nổ (theo Nghị định số 23/2018/NĐ-CP ngày 23-2-2018, quy định về bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc) vẫn rất hạn chế, con số tham gia chỉ là đếm trên đầu ngón tay, trong khi hàng chục nghìn công trình, cơ sở kinh doanh, nhà cao tầng đang tiềm ẩn nguy cơ cao về hỏa hoạn.

Lực lượng Cảnh sát PCCC dập lửa vụ cháy tại cây xăng gần chợ đầu mối phía Nam

“Vướng” trong xử phạt vi phạm

Nhằm đảm bảo an toàn cháy, nổ tại trụ sở cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp và trong cộng đồng dân cư, giúp người dân có cơ hội tốt hơn khi tiếp cận với các loại hình bảo hiểm rủi ro, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 23/2018/NĐ-CP quy định về bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc, có hiệu lực từ ngày 15/4/2018.

Theo đó, Nghị định 23/CP quy định đối tượng bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc là toàn bộ tài sản của cơ sở có nguy hiểm về cháy, nổ, gồm: nhà, công trình và các tài sản gắn liền với nhà, công trình, máy móc, thiết bị; các loại hàng hóa, vật tư. Ngoài các cơ sở bắt buộc trước đây, Nghị định 23/CP cũng mở rộng hơn đối với những cơ sở nguy hiểm về cháy, nổ như: nhà chung cư, khách sạn, nhà khách, nhà nghỉ từ 5 tầng trở lên; nhà trẻ, trường mẫu giáo có từ 100 cháu trở lên; cửa hàng xăng dầu có từ một cột bơm trở lên… là đối tượng bắt buộc phải tham gia bảo hiểm.

Theo chỉ huy Cảnh sát PCCC và CNCH - CATP Hà Nội, ngay sau khi Nghị định 23/CP được ban hành, lực lượng Cảnh sát PCCC và CNCH đã chủ động phối hợp cùng các sở, ban - ngành có liên quan đến đơn vị kinh doanh bảo hiểm tổ chức tuyên truyền đến các đối tượng bắt buộc tham gia mua bảo hiểm cháy, nổ song quá trình triển khai đang đặt ra nhiều khó khăn đối với lực lượng thực thi.

Vụ cháy chung cư Bắc Hà Fodacon (quận Hà Đông, Hà Nội), là nơi từng bị phạt và thuộc danh sách không đảm bảo PCCC

Theo phân tích của Đại tá Nguyễn Trường Sơn, Phó trưởng CAQ Cầu Giấy: “Theo quy định tại Nghị định 23/CP thì tất cả chung cư cao tầng đều phải tham gia bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc, nhưng do tính chất những căn hộ ở nhà chung cư không giống nhau, người mua để ở, người mua cho thuê, người mua để đầu cơ... Vì thế, việc yêu cầu tất cả các chủ hộ mua bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc là rất khó khăn. Đối tượng tham gia bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc là toàn bộ tài sản của cơ sở có nguy hiểm về cháy, nổ, do vậy Ban Quản lý nhà chung cư không thể bỏ tiền túi ra làm việc này vì tài sản bảo hiểm cháy, nổ thuộc sở hữu của mỗi hộ dân”.

Hiện nay, theo điều tra của phóng viên, nhiều khu chung cư như chung cư Đồng Phát, Hoàng Mai, chung cư HH Linh Đàm và một số công trình tại địa bàn Hà Nội thuộc diện phải tham gia bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc và đã đi vào hoạt động, nhưng không thực hiện với lý do, Ban Quản lý không thể tự bỏ tiền đóng bảo hiểm cho cả tòa nhà, tài sản thuộc sở hữu của mỗi hộ dân. Do vậy, khi tham gia bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc, đơn vị cũng chỉ mua được một phần tài sản bảo hiểm thuộc văn phòng Ban Quản lý chung cư mà thôi”.

Theo chỉ huy Cảnh sát PCCC và CNCN - CAQ Hoàng Mai, việc xử lý vi phạm của cơ sở không chấp hành quy định mua bảo hiểm cháy, nổ gặp khó khăn. Bởi mức phạt lên đến 80 triệu đồng, trong khi nhiều cơ sở, chung cư đã bàn giao cho người dân thì họ không thể mua cho tất cả cư dân, còn người dân thì cho rằng việc này phải do chủ đầu tư mua cho họ.

Cũng theo chỉ huy Cảnh sát PCCC - CNCH, CAQ Hoàng Mai, theo quy định tại Nghị định 23/CP, chung cư từ 5 tầng trở lên (khu tập thể), trường mầm non, các cơ sở y tế khám chữa bệnh… đều phải tham gia bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc. Tuy nhiên, một số cơ sở thiếu những điều kiện cần thiết về phòng chống cháy, nổ do công trình được xây dựng đã lâu dẫn đến nhiều đơn vị kinh doanh bảo hiểm từ chối bán bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc.

Vụ cháy tại cây xăng Trần Hưng Đạo, Hà Nội

Hiểm họa cháy, nổ luôn rình rập

Thời gian gần đây, trên địa bàn cả nước liên tiếp xảy ra các vụ cháy gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản. Điển hình vụ cháy lớn trên đường Đê La Thành, quận Ba Đình vào ngày 17-9, đã khiến 2 người thiệt mạng, 19 ngôi nhà bị thiệt hại.

Theo chỉ huy Phòng Cảnh sát PCCC và CNCH - CATP Hà Nội, sai phạm trong lĩnh vực PCCC vẫn rất phổ biến. Qua kiểm tra, rà soát, lực lượng chức năng đã phát hiện và đình chỉ hoạt động 892 cơ sở kinh doanh karaoke, công bố danh sách 199 cơ sở, công trình nhà cao tầng ở Hà Nội còn tồn tại về PCCC.

Trong công tác PCCC, việc tham gia bảo hiểm cháy, nổ cũng là một trong những biện pháp nâng cao ý thức an toàn PCCC của người dân. Tuy nhiên, với bất kể người dân hay chủ cơ sở nào khi mua bảo hiểm cháy, nổ chỉ mong rằng tấm bảo hiểm sẽ không bao giờ dùng đến. Bởi thực tế khi hỏa hoạn xảy ra, đôi khi nó trở thành thảm họa chứ không đơn thuần là một vụ việc cháy, nổ. Nghị định số 23/CP cũng được kỳ vọng sẽ siết chặt công tác quản lý PCCC, khuyến khích các tổ chức và cá nhân không thuộc đối tượng phải mua bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc theo quy định tại văn bản này mua bảo hiểm trên cơ sở thỏa thuận với doanh nghiệp bảo hiểm...

Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều người dân vẫn thờ ơ với việc thực hiện quy định này. Bà Nguyễn Thị Mai Lâm, cư dân sống ở một chung cư lớn tại quận Long Biên chia sẻ, hầu hết các hộ dân tại đây đều không biết quy định về bảo hiểm cháy, nổ. Chỉ sau khi nhiều sự cố nghiêm trọng xảy ra, cư dân mới quan tâm, tìm hiểu về loại hình bảo hiểm này.

Theo lực lượng Cảnh sát PCCC và CNCH, trước những thiệt hại nặng nề do cháy, nổ gây ra, thời gian gần đây, một bộ phận người dân đã bắt đầu quan tâm hơn tới việc tham gia bảo hiểm cháy, nổ. Nhiều chủ cơ sở, đặc biệt là đơn vị kinh doanh mặt hàng hóa dễ cháy như gas, xăng, dầu đều tham gia bảo hiểm cháy nổ.

Phân tích về trách nhiệm chấp hành đối với nhà chung cư, chủ đầu tư hoặc đơn vị đang quản lý vận hành tòa nhà phải có trách nhiệm phân bổ, công bố công khai mức thu và thực hiện mua bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc đối với phần sở hữu chung của từng nhà chung cư. Đồng thời, người dân có trách nhiệm mua bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc đối với phần sở hữu riêng của mình. Theo đó, cần phân định rõ diện tích chung, riêng của chung cư để xác định trách nhiệm của các bên khi xảy ra cháy, nổ.

Vụ cháy cây xăng tả ngạn chợ đầu mối phía Nam Kim Ngưu gây thiệt hại lớn về tài sản

Trung tá Tô Hồng Nho, Phó Trưởng phòng Cảnh sát PCCC và CNCH cho biết: “Hiện tại, chưa có số liệu thống kê cụ thể các cơ sở đã mua bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc trên địa bàn thành phố. Nguyên nhân do việc mua bán bảo hiểm là thỏa thuận ký kết giữa chủ đầu tư và doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm. Lực lượng PCCC không tham gia trong quá trình giao dịch này. Định kỳ, qua công tác kiểm tra nếu phát hiện đơn vị chưa mua bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc thì Cảnh sát PCCC mới ra quyết định xử phạt theo đúng quy định tại Nghị định số 23/2018/NĐ-CP”.

Thời gian tới, Phòng Cảnh sát PCCC và CNCH tiếp tục thực hiện kiểm tra công tác PCCC đối với các cơ sở kinh doanh, nhà chung cư cao tầng theo sự chỉ đạo của các cấp có thẩm quyền. Một trong những nội dung đó là kiểm tra công tác mua bảo hiểm cháy, nổ của các chủ đầu tư, chủ cơ sở, nếu phát hiện vi phạm sẽ kiên quyết xử lý nghiêm và công bố để người dân được biết